Ceny usług w zakresie gospodarowania odpadami w całej Unii Europejskiej są coraz wyższe. Właściwie prawie całej, gdyż trzema wyjątkami są Szwajcaria, Luksemburg i Portugalia, w których opłaty nieznacznie spadły przez ostatnie dwa lata.
Bezapelacyjnym liderem tej statystyki pozostaje Polska – cena za wywóz śmieci wzrosła w latach 2018 – 2020 o 101,7%. Dalsze miejsca na niechlubnym podium zajmuje wspomniana Litwa oraz Rumunia z wynikami przekraczającymi 28% w skali dwóch lat. Ogromna różnica jest zauważalna gołym okiem.
Polskie przepisy nie są właściwie dostosowane do regulacji unijnych. Rodzi to szereg pojedynczych problemów, które razem są siłą napędową podwyżek. Nadzór i kontrola nad usługami utylizacji i wywozu śmieci na poziomie regionalnym kuleją. Firmy prywatne mogą potencjalnie transportować powietrze, ale liczyć koszty tak, jakby odbierały pełną pakę odpadów. Śmieci drożeją także w związku z nieudolną polityką odpadową na poziomie samorządów, które nierzadko po prostu nie znają się na tym temacie.
Badania UOKIK (okres badawczy 2014 – 2019) wskazują jednak, że poważnym problemem jest brak konkurencji na rynku. Powstają więc regionalni monopoliści, zdolni do uzyskania wyższych stawek, co przy braku rozeznania i nadzoru staje się jeszcze prostsze.
Jedną z głównych przyczyn wzrostu cen jest udział utylizacji odpadów selektywnych. Ceny za wywóz takich śmieci są nawet dwukrotnie droższe od odpadów zmieszanych. Różnice w opłatach to naturalna kolej rzeczy, choć nie oznacza to, że rok do roku ceny muszą być podwyższane o kilkadziesiąt procent. Związane z tym problemy to brak rynku surowców wtórnych, zakładów przetwarzania balastu i odzysku materiałowego ze śmieci selektywnych. Braki te odbijają się na cenach, ale także na trudności dostosowania polskiej gospodarki odpadowej do wymogów unijnych.
Wiele osób upatruje znacznych podwyżek w działaniach nieuczciwych przedsiębiorców, a nawet mafii śmieciowej. Często zarzucanym narzędziem przewodnim jest zmowa cenowa.
Czy jednak takie przyczyny mogą stanowić o ogromnych podwyżkach w całym kraju?